Valjevo je grad u Srbiji, sedište Kolubarskog upravnog okruga. Nalazi se u Zapadnoj Srbiji, u Kolubarskom okrugu, na nepunih 100 km jugozapadno od Beograda. Gradsko jezgro smešteno je u kotlini kroz koju protiče reka Kolubara. Valjevo spada među veća i razvijenija naselja u Srbiji. Prema popisu iz 2011. godine, grad Valjevo ima 59.073 stanovnika, a cela opština Valjevo ima 90.312. Nalazi se na prosečnoj nadmorskoj visini od 185 m.
Tokom istorije srpskog naroda Valjevci su često imali istaknutu ulogu u pokretima za nacionalno oslobođenje, ali, pored vojskovođa i narodnih vođa, znatan je i broj značajnih književnika, umetnika i naučnika poreklom iz Valjeva. Istovremeno, ovaj grad se svrstava i među najstarija gradska naselja Srbije. Ime Valjevo se po prvi put sreće u jednom dokumentu sačuvanom u Historijskom arhivu u Dubrovniku, a datiranom na 1393. godinu. Od tada naselje ima šest stotina godina potvrđenog kontinuiranog postojanja. Tokom vekova je grad doživljavao uspone i padove u njegovom istorijskom razvoju. U prošlim vremenima, prolazeći kroz ove krajeve različiti putopisci su Valjevo nazivali, gradom, varošju, kasabom, pa i selom. Naravno, reč je o stanju koje su oni u trenutku svog prolaska kroz valjevsku kotlinu zaticali na terenu, kao i odrednicama zasnovanim na iskustvu stečenom u kulturama iz kojih su ponikli, ali, u mnogim slučajevima, može biti i reč o terminologiji koja se tokom vremena menjala, označavajući u određenom periodu jedan, a kasnije drugi pojam.
Valjevo - kraj stočara i voćara
Valjevska opština broji 22.000 registrovanih poljoprivrednih gazdinstava. Pola su stočari, a pola voćari. Sedamdesete i osamdesete bile su zlatne godine, posebno za govedarstvo.
Klima
Valjevski kraj ima relativno stabilnu, umereno-kontinentalnu klimu, sa izvesnim specifičnostima, koje se manifestuju kao elementi subhumidne i mikrotermalne klime.
Srednja godišnja temperatura vazduha u Valjevu je 11 °C. Najhladniji mesec je januar, sa srednjom temperaturom vazduha od -0,2 °C, a najtopliji, jul sa prosečnom temperaturom od 21,4 °C. Najviša ikad zabeležena temperatura je bila 42,5 °C a najniža -29,6 °C.
Vazdušni pritisak u Valjevu pokazuje znatnu promenljivost, sa najvećom srednjom vrednošću u oktobru i januaru, 998,3 milibara i 998,0 milibara, a najmanjom u aprilu 993,3 milibara. Ekstremne srednje mesečne vrednosti vazdušnog pritiska su 1010,3 milibara u januaru i 985,5 milibara u decembru.
Relativna vlažnost vazduha u području Valjeva, sa srednjom godišnjom vrednošću od 74,6% ukazuje na umerenu vlažnost vazduha.
U proseku, Valjevo ima ukupno 198,9 sunčanih časova godišnje, odnosno 44,8% potencijalnog osunčavanja, sa najsunčanijim mesecom, julom (281,8 časova) i najoblačnijim, decembrom (68,6 časova).
Padavine u Valjevskom kraju imaju obeležje srednjoevropskog, podunavskog režima godišnje raspodele. Srednja godišnja visina padavina u Valjevu iznosi 785,7 mm; najkišovitiji mesec je jun, sa 100,1 mm, a najsuvlji februar, sa 45,9 mm.
Snega u Valjevskom kraju prosečno ima 30,9 dana. U velikom delu kolubarskog i tamnavskog sliva je srednja godišnja učestanost dana sa snežnim pokrivačem do 40 dana. Prosečan prvi dan sa snežnim pokrivačem u Valjevu je 1. decembar. Prosečan poslednji dan sa snežnim pokrivačem u Valjevu je 16. mart, a na najvišim terenima posle 1. maja.
Etimologija imena
Tokom svih ovih vremena u valjevskoj su kotlini postojala naselja, ali pošto su obavljana samo sondažna arheološka istraživanja, i to na vrlo malim površinama, teško je nešto konkretnije reći o njihovom karakteru i prostoru koji su zauzimala u odnosu na današnje gradsko jezgro kao i o kontinuitetu postojanja i o eventualnim starim imenima. Najstariji do sada poznati spomen Valjeva pod tim imenom je, na osnovu jednog dokumenta iz Dubrovačkog arhiva, iz 1393. godine. O poreklu tog imena još nema pouzdanih istorijskih podataka. Postoji više narodnih legendi koje imaju različite priče o nastanku imena Valjevo. Po jednoj Valjevo je dobilo ime po „valjaricama” kojih je bilo duž obala Kolubare. Druga opet ime Valjevo vezuje za dobru, „valjanu”, zemlju u valjevskoj kotlini. Po trećoj legendi Valjevo je svoje ime dobilo po grupi umornih izbeglica, koji su se, bežeći pred Turcima skotrljali, „svaljali”, s okolnih planina u kotlinu.
Pored narodne tradicije, i filologija je dala više hipoteza o postanku ovog imena. Po jednoj, reč Valjevo je nastala od stare latinske riječi „valis” (lat. vallis) što znači dolina. Po drugoj, od reči „val”, zbog reke koja je pri bujicama plavila kotlinu. Postoji i hipoteza po kojoj Valjevo potiče od iskvarenog oblika imena rane srednjovekovne tvrđave, čije su postojanje, negde na Balkanu, pod imenom „Balba”, zabeležili vizantijski istorijski izvori.
Od svih tumačenja naučno je najutemeljenije ono prema kojemu reč Valjevo predstavlja prisvojni pridev starog slovenskog imena „Valj”. Time bi Valjevo označavalo posed, odnosno vlasništvo izvesnog Valja. Ova hipoteza ima i svoje potvrde u jednoj od narodnih legendi koja spominje postojanje nekog Valja, koji je bio vlasnik prve kafane podignute na području današnjeg grada, kao i u postojanju prezimena Valjević.
Turizam
Relativno povoljan geografski položaj na važnim magistralnim putnim pravcima i blizina potencijalnih emitivnih tržišta, bogatstvo kulturnog nasleđa na relativno malom prostoru, uklopljenost kulturnog bogatstva u turistički atraktivna prirodna područja (klisura Gradca, Jablanice, valjevske planine), veći broj manastira i mošti dva sveca, veliki broj znamenitih ličnosti poniklih sa ovog područja, događaji vezani za nacionalnu istoriju omogućili su da se Valjevo izdvoji kao autentična turistička destinacija. Kao posebne celine, pored grada, izdvajaju se:
– Divčibare, planinsko-turističko mesto
– Brankovina, kulturno-istorijski kompleks
– Petnica, sportsko-rekreativni centar
– Manastiri (Ćelije, Lelić, Pustinja, …)
Geografski položaj, prirodni faktori, kulturno-istorijsko nasleđe, jasno govore da ovo područje može da razvija sledeća turistička kretanja: ekskurzioni turizam (đaci, studenti, penzioneri…), verski (Lelić, Ćelije, Pustinja, Jovanja, Gračanica, Dokmir, Bogovađa…), obrazovni (edukativne radionice), sportski (planinarenje, biciklizam, slobodno penjanje…), manifestacioni (JU džez fest, Open majnd fest, Tešnjarske večeri, Dani maline, Dani gljiva, Lekovitim stazama valjevskih planina…) i seoski turizam.
